Bedrijven en instellingen die werken met gevaarlijke stoffen zijn verplicht om deze op een veilige manier op te slaan. Hiervoor geldt in Nederland de PGS 15-richtlijn (Publicatiereeks Gevaarlijke Stoffen 15). Een belangrijke voorziening binnen deze richtlijn is de chemicaliënkast, ook wel veiligheidskast genoemd. Deze speciale kasten zijn ontworpen om chemicaliën, oplosmiddelen en brandbare vloeistoffen veilig te bewaren en het risico op brand, lekkage of explosies te beperken.

In dit artikel leest u alles over chemicaliënkasten in relatie tot PGS 15: de wettelijke eisen, de voordelen, de verschillende soorten en tips om de juiste kast te kiezen.

Wat is een chemicaliënkast?

Een chemicaliënkast is een speciaal ontwikkelde kast voor de veilige opslag van gevaarlijke stoffen, zoals oplosmiddelen, zuren, logen en brandbare vloeistoffen. In tegenstelling tot een gewone kast beschikt een chemicaliënkast over:

• Brandwerende wanden: Beschermen de inhoud tegen brand van buitenaf.
• Lekbakken: Voorkomen dat gemorste of lekkende vloeistoffen schade veroorzaken of het milieu vervuilen.
• Ventilatie: Voert schadelijke dampen veilig af.
• Veiligheidssloten: Voorkomen onbevoegde toegang tot gevaarlijke stoffen.

Een chemicaliënkast wordt daarom vaak ook aangeduid als veiligheidskast of PGS 15-kast.

Wat is PGS 15?

PGS 15 is een landelijke richtlijn voor de opslag van verpakte gevaarlijke stoffen en CMR-stoffen (Carcinogeen, Mutageen, Reproductietoxisch). De richtlijn heeft als doel brand, explosies, milieuschade en risico’s voor werknemers te beperken. Een chemicaliënkast is een van de belangrijkste middelen om aan de PGS 15-voorschriften te voldoen wanneer stoffen niet in een aparte opslagruimte worden opgeslagen.

Chemicaliënkast en PGS 15: de eisen

Om te voldoen aan de PGS 15 moeten chemicaliënkasten aan specifieke eisen voldoen. Belangrijke punten zijn:

1. Brandwerendheid: De kast moet minimaal 30 minuten brandwerend zijn, bij voorkeur 60 of 90 minuten. Vaak volgens EN 14470-1 gecertificeerd.
2. Lekbakken: Iedere legplank dient lekdicht te zijn. Daarnaast moet er onderin de kast een lekbak zijn die minimaal 110% van de grootste verpakking of 10% van de totale inhoud kan opvangen.
3. Zelfsluitende deuren: De deuren moeten automatisch sluiten in geval van brand.
4. Ventilatie: Een chemicaliënkast moet voorzien zijn van ventilatieopeningen die aangesloten kunnen worden op een afzuigsysteem.
5. Labeling: De kast moet duidelijk voorzien zijn van gevarensymbolen conform CLP/GHS.
6. Robuuste constructie: Bestand tegen zowel brand als agressieve chemicaliën.

Soorten chemicaliënkasten conform PGS 15

Binnen PGS 15 zijn verschillende soorten chemicaliënkasten toegestaan, afhankelijk van de toepassing:

• Brandwerende chemicaliënkast: Voor brandbare vloeistoffen en oplosmiddelen.
• Zuur- en loogkasten: Met speciale coating tegen corrosie.
• Spuitbussenkasten: Voor de opslag van aerosolen en onder druk staande verpakkingen.
• Combinatiekasten: Geschikt voor verschillende typen gevaarlijke stoffen in aparte compartimenten.
• Kleine werkplaatskasten: Voor bedrijven die met beperkte hoeveelheden werken, vaak direct naast de werkplek.

Voordelen van een chemicaliënkast volgens PGS 15

Het gebruik van een chemicaliënkast die voldoet aan PGS 15 biedt veel voordelen:

• Veiligheid: Werknemers worden beschermd tegen blootstelling en gevaarlijke situaties.
• Milieubescherming: Lekkages worden opgevangen zodat de bodem niet vervuild raakt.
• Brandveiligheid: De inhoud blijft beschermd waardoor brand minder snel escaleert.
• Compliance: U voldoet aan de PGS 15, Arbowet en eisen van brandweer en verzekeraar.
• Gemoedsrust: U weet dat gevaarlijke stoffen veilig zijn opgeborgen.

Inspectie en onderhoud van een chemicaliënkast

Een chemicaliënkast moet niet alleen aan de PGS 15 voldoen bij aanschaf, maar ook in gebruik. Daarom zijn regelmatige inspecties noodzakelijk:

• Controleer of deuren goed sluiten en bij brand automatisch dichtgaan.
• Inspecteer de lekbakken en reinig ze regelmatig.
• Check de ventilatie en zorg dat filters niet verstopt zijn.
• Controleer de aanwezigheid van duidelijke etiketten en pictogrammen.

Een jaarlijkse controle door een specialist is sterk aan te raden om de veiligheid te waarborgen.

Praktijkvoorbeeld: chemicaliënkast in een onderwijsinstelling

Een middelbare school met een scheikundelokaal bewaart 40 liter brandbare vloeistoffen, 25 liter zuren en 15 liter logen. Volgens PGS 15 moeten deze stoffen gescheiden worden opgeslagen in chemicaliënkasten. Daarom wordt gekozen voor een brandwerende kast voor oplosmiddelen en een aparte zuur-/loogkast. Dankzij deze indeling voldoet de school aan de wetgeving en is het risico voor leerlingen en docenten sterk beperkt.

Tips bij de aanschaf van een PGS 15-chemicaliënkast

1. Kies altijd een kast die EN 14470-1 gecertificeerd is.
2. Let op de brandwerendheid – vaak is 90 minuten aanbevolen.
3. Zorg dat de kast aansluitbaar is op mechanische ventilatie.
4. Kies een model dat past bij uw stoffen (brandbaar, zuur, loog of combinatie).
5. Vraag of de leverancier ook inspectie en onderhoud aanbiedt.

Conclusie: een chemicaliënkast is onmisbaar onder PGS 15

Een chemicaliënkast is hét instrument om gevaarlijke stoffen veilig en volgens PGS 15 op te slaan. Of het nu gaat om een laboratorium, school, werkplaats of industrieel bedrijf: met een chemicaliënkast verkleint u risico’s, voldoet u aan wetgeving en beschermt u zowel mens als milieu. Het investeren in de juiste kast levert dus niet alleen veiligheid, maar ook continuïteit en gemoedsrust op.

Zie ook:

- Brandwerende kast

- Plofkast en PGS 15

- Brandwerende veiligheidskasten

- Brandcompartiment en PGS 15